Rusya, Ukrayna’nın doğusunda işgal ettiği dört bölgeyi resmi olarak ilhak ederek kendi topraklarına katmaya hazırlanıyor.

Moskova yönetimi, 27 Eylül’de daha önce tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Luhansk ve Donetsk bölgesi ile Herson ve Zaporijiya bölgelerinde yaşayanların yüzde 85’inden fazlasının Rusya’ya katılım yönünde oy kullandığını ilan etti.

Fakat Birleşmiş Milletler, Amerika Birleşik Devletleri ve Uraynalı yetkililer bu referandumların düzmece ve yasa dışı olarak nitelendiriyor.

G7 ülkeleri de Rusya’nın kontrolünde gerçekleşen referandumları yasa dışı ilan ederek, Moskova’nın ilhakı hayata geçirmesi halinde daha fazla yaptırım uygulama sözü verdi.

Referandum sırasında Rus ve Çeçen askerlerin halka evlerinde ve oy verme istasyonlarında baskı uyguladığı yönünde raporlar gelmişti.

Florida Üniversitesi’nden Doğu Avrupa kökenli araştırmacı Tatsiana Kulakeviç, kaleme aldığı makalesinde bölgenin içi dinamiklerine yönelik önemli noktalara işaret etti.

Bu dört bölgede yaşayanların çoğunluğu Rusya’ya katılmak istemese de hepsinin aynı siyasi görüşte olmadığının altını çizen Kulakeviç, bu bölgelerin Rusya ile derin ilişkileri olduğunu vurguluyor.

Rus güçleri, liman şehri Herson ve Avrupa’nın en büyük nükleer santralini barındıran Zaporijiya’yı 2022 başında işgal etti.

Luhansk ve Donetsk bölgeleri ise 2014 yılında Ukrayna’dan ayrı bir birim olduklarını ilan etti. Rusya bu bölgeleri Şubat 2022’ye kadar resmi olarak tanımasa da 2014’ten bu yana askeri ve lojistik destek sağladı.

İşgal sonrası Herson ve Zaporijiya’da halk Rus güçlerine karşı büyük bir direniş gösterdi. Dahası Rusya bu dört bölgede de kontrolü tamamen sağlayabilmiş değil.

Donbas bölgesinde yaşayan Ukraynalılar’ın çoğunluğu Rusça kouşuyor. Ama savaş öncesinde burada yaşayanların büyük bir kısmı kendilerini kendilerini Ukraynalı ve Rus kimliklerinin bir karışımı olarak tanımlamayı tercih ediyordu. Ya da kendilerini Donbas bölgesinden bir Ukrayna vatandaşı olarak tanıtıyorlardı.

Savaş öncesinde 43 milyon nüfusu bulunan Ukrayna’da 6,5 milyon kişinin yaşadığı Donbas zengin kömür yatakları ve sanayi merkezi olarak biliniyor.

Bugün dört bölgede de çatışmalar yer yer devam ediyor ve bir çoğu bölgeyi terk etti. Birleşmiş Milletler Mülteci Ajansına göre Ukrayna’nın tamamında 11 milyondan fazla kişi ülkeden ayrıldı. Ayrıca 7 milyon kişi de ülkeden ayrılmamasına rağmen evlerini terk etmiş durumda. Ülke içinde yer değiştiren Ukraynalıların yüzde 60’tan fazlasını doğu bölgelerinde yaşayanlar oluşturuyor.

Kulakeviç’e göre aslında yapılan referandumlarda normalde bu bölgelerde yaşayanların yarısı hatta daha fazlasının görüşü alınmamış oldu.

2014 yılında Luhansk ve Donetsk bölgeleri ilk olarak bağımsızlığını ilan ettiğinde halkın yaklaşık yüzde 52’si Rusya’ya bağlanmak istemediğini ve bağımsız kalmayı tercih ettiğini belirtmişti. Kiev Sosyoloji Enstitüsü’ne göre o deönemde Donetsk’in yüzde 28’i Luhansk’ın ise yüzde 30’u Rusya’ya katılmayı destekliyordu.

Herson ve Zaporijiya bölgelerinde ise halkın sırasıyla yüzde 85’i ve yüzde 82’si Rusya’ya bağlanmaya karşı çıkarak bağımsız olmayı tercih ediyordu.

Sekiz yıldır süren çatışmalar, altyapının çökmesi ve sivil ölümleri nedeniyle Rusya sempatizanlarının da sayısı azaldı.

Kiev Enstitüsü Raporu’na göre 2021 sonu ve 2022 başında Donbas bölgesinde Rusya’nın parçası haline gelmek isteyenlerin oranı yüzde 22’nin Herson ve Zaporijiya’da ise yüzde 12’nin altına inmişti.

Amerikalı araştırmacıların gerçekleştirdiği bir çalışmadaysa Donbas bölgesinde yaşayanların yüzde 52’sinden fazlasının hangi ülkeye bağlı olduklarını önemsemediği ve hayat standartları ve ekonomik durumlarını daha çok önemsediği ortaya çıkmıştı.