Her şey 10 yaşındaki bir kız çocuğunun uğradığı korkunç saldırıyla başladı… Adım adım ilerlediler, gerçeği böyle ortaya çıkardılar
ABD Yüksek Mahkemesi’nin kürtajı anayasal hak olmaktan çıkaran kararı üzerine çok haber yapıldı ama hiçbiri Indiana’nın yerel bir gazetesinin yazdıkları kadar ses getirmedi. Ülkeyi ikiye bölen haber ABD Başkanı Joe Biden’dan sağcı televizyon yorumcularına kadar herkesin gündemini günler boyunca işgal etti, gazeteden haberde konuşan kaynağa kadar herkes çeşitli suçlamalara maruz kaldı. Gerçek ise yine bir grup gazetecinin çabalarıyla ortaya çıktı. İşte önümüzdeki yıllarda Hollywood’a ve gazetecilik belgesellerine konu olacak bir habercilik hikayesi…
ABD’nin Indiana eyaletinin yerel gazetelerinden Indianapolis Star’da 1 Temmuz günü yayımlanan bir haber büyük ses getirdi. Haberde komşu eyalet olan Ohio’da yaşayan 10 yaşındaki bir tecavüz kurbanından bahsediliyordu.
Kız, yaşadığı korkunç olay sonucu hamile kalmıştı ve ABD Yüksek Mahkemesi’nin aldığı bir karar sonucu Ohio’da Kürtaj olması mümkün olmadığından, operasyon için mecburen eyalet değiştirip Indiana’daki doktorlara başvurmuştu.
ABD Başkanı Joe Biden bir hafta sonra yaptığı bir konuşmada bu haberden bahsetti ve bunun kürtaj yasalarının çok kısıtlı olmasının yarattığı risklerin bir örneği olduğunu söyledi. Bu açıklama bir anda Cumhuriyetçilerin hedefi oldu.
Biden’ı eleştirenler haberin yalan ya da kandırmaca olduğunu öne sürüyordu. Bir ulusal gazetenin yayın kurulu, haberin “teyit edilemeyecek kadar iyi” olduğuna karar verdi. Ohio Eyaleti Başsavcısı bile haberi “uydurma” diye nitelendirdi.
Sözün kısası ülkenin yarısı böyle bir olay yaşanmış olabileceğine şüpheyle yaklaşıyordu.
Bu tartışmalara kulak asmayanlar da vardı. Onlardan biri olan Bethany Bruner, yapması gereken tek şeyin araştırmak olduğunu biliyordu.
Ohio’da yayımlanan Columbus Dispatch gazetesinin kamu güvenliği muhabiri olan Bruner ve çalışma arkadaşları, günlerdir kamuya açık belgeleri tarayıp çeşitli kaynaklarla görüşerek, kıza tecavüz eden kişinin kimliğini tespit etmeye uğraşıyordu.
Aranan ipucu nihayet 13 Temmuz tarihinde bulundu. Yerel mahkemenin günlük programındaki duruşmalardan biri 10 yaşındaki bir çocuğa tecavüz eden bir kişiyle ilgiliydi. Bruner hemen ofisten çıkıp birkaç yüz metre ilerideki mahkeme binasına koştu.
Duruşma salonunda oturduğu sırada Bruner’ın gözü hep kapıdaydı. Başka gazetecilerin de içeri gireceği anı bekliyordu. Ama kimse gelmedi. Bruner, “Sanırım bu haberi yapan kişi ben olacağım” diye geçirdi içinden.
Birkaç saat sonra Columbus Dispatch ve kardeş yayını Indianapolis Star, “Roe Wade’e karşı” kararının iptalinden sonraki en büyük haberlerden birini yayınladı: Siyasetçilerin ve yorumcuların söylediklerinin aksine, gerçekten de Ohio’da bir adam 10 yaşındaki bir kıza tecavüz etmekle suçlanıyordu. Kız gerçekten de hamile kalmıştı. Gerçekten de Yüksek Mahkeme’nin kararı sonucu Ohio’da kürtaj operasyonu yapılamadığından Indiana’ya gitmişti.
Ohio kürtajı yasaklayan ilk eyaletlerden oldu, klinikler bir anda bomboş kaldı
Haberde ayrıca kızın içinde bulunduğu bu durumun birçok kişinin düşündüğünün aksine hiç de nadir olmadığı net bir biçimde ifade ediliyordu.
Indianapolis Star gazetesinin yayın yönetmeni Bro Krift, Washington Post’a yaptığı açıklamada, “Bizim için konu oradan oraya atılan bir siyaset topu değildi. Biz sadece insanların gerçeği anlayabilmesi için bir hikâye anlatmaya çalışıyorduk. Haber yapmak ve insanlara Yüksek Mahkeme’nin kararının sonuçlarını anlatmak istiyorduk” diye konuştu.
* * * * *
ABD Yüksek Mahkemesi “Roe, Wade’e karşı” kararını 24 Haziran günü iptal ettikten ve kürtajı anayasal bir hak olmaktan çıkardıktan kısa süre sonra, Krift gazetenin muhabir ve editörlerine, Indiana’nın da uygulamayı planladığı yeni kısıtlamaların halk üzerindeki etkilerini ortaya koyan haberlere odaklanmalarını istedi.
Krift, “Bunun gerçekteki yansımasını göstermeliyiz” diye düşünüyordu. “Kâğıt üzerindeki sayılardan ibaret olmasına izin veremeyiz.”
ABD Yüksek Mahkemesi’nin 1973 yılında aldığı “Roe, Wade’e karşı” kararı, ABD Anayasası’nın vatandaşlara kürtaj hakkı verdiğini belirtiyordu. Karar adını “Jane Roe” takma adıyla tanınan Norma McCorvey isimli kadının 1969 yılında dönemin Teksas yerel savcısı Henry Wade’e açtığı davadan alıyordu. Üçüncü çocuğuna hamile olan McCorvey kürtaj yaptırmak istemişti ancak Teksas’ta annenin hayatı tehlikede olmadığı müddetçe bu operasyon yasaktı. Bunun üzerine McCorvey’nin avukatları Teksas yasalarının anayasadaki mahremiyet hakkına aykırı olduğu gerekçesiyle bir özel mahkeme nezdinde dava açmış ve kazanmıştı. Daha sonra ABD Yüksek Mahkemesine temyize giden karar 2’ye karşı 7 oyla onanmıştı. Bu kararın kabulünün ardından kürtajla ilgili kuralları düzenleyen bir çok federal yasa ve eyalet yasası geçersiz hale gelmişti. Mahkemenin en ses getiren kararlarından biri kabul edilen “Roe, Wade’e karşı” o günden bu yana tartışılıyordu. Ancak 24 Haziran 2022’de görülen “Dobbs, Jackson Women’s Health Organization’a karşı” davasını karara bağlayan mahkeme bu kez tam ters bir karar verdi ve kürtajın ABD’nin tarihinde ya da geleneğinde köklü bir yeri olmadığına dair görüş bildirdi. “Roe, Wade’e karşı” kararını geçersiz kılan bu karar sonucu, ABD’de kürtaj federal ölçekte kabul edilen anayasal bir hak olmaktan çıkarak eyaletlerin yetki alanının sınırlarına girmiş oldu.
İlk haber 17 yıllık sağlık muhabiri Shari Rudavsky ve Rachel Fradette tarafından yapıldı. Haberde güvenilir bir kaynağın görüşü aktarılıyordu. Indianapolis’te yaşayan jinekolog Dr. Caitlin Bernard, Ohio’dan gelen 10 yaşındaki bir kıza kürtaj yaptığını anlatıyordu.
Mahkemenin kararından sonra Ohio eyaleti kürtaj sınırını maksimum 6 hafta ile sınırlandıran yasayı kabul etmişti. Kürtaja ihtiyaç duyan kızın hamileliği 6 hafta sınırını birkaç günle geçiyordu.
Haber yayımlandıktan birkaç gün sonra Başkan Biden’ın konuşmasında gündeme geldi. Biden’ın öfke içinde “Bu bir hayal ürünü değil. Kendinizi o küçük kızın yerine koyun” demesi çok büyük tepkiye neden oldu.
“BU HABERİ YAPAN GAZETEYE YAZIKLAR OLSUN”
Medya da bu tepkinin bir parçasıydı. Bazı gazeteler sadece bir doktorun anlattıklarına dayalı haber yapmanın yanlışlığına değiniyordu. Washington Post ve Snopes.com haberin bağımsız kaynaklardan teyit edilmesinin mümkün olmadığını belirtiyordu.
Daha ileri gidenler de vardı. Sağcı kanallar haberin doğru olmadığını, uydurma olduğunu, bu konuda hiçbir kanıt bulamadıklarını bildiriyordu. Ohio Başsavcısı Dave Yost, USA Today’e “Belli ki başka amaçları olan bir kaynağın lafına güvenip bu haberi yapan Indianapolis gazetesine yazıklar olsun” demişti. Wall Street Journal, “Teyit Etmek İçin Fazla İyi Bir Kürtaj Haberi” başlığını atmıştı. Ohio’lu Cumhuriyetçi kongre Üyesi Jim Jordan şüpheci bir haberi tweet’lemiş ve “Bir yalan daha. Şaşıran var mı?” diye yazmıştı.
Yerel gazeteler ise araştırmaya devam ediyordu.
* * * * *
Biden’ın konuştuğu cuma gününden sonraki hafta sonu, Indianapolis Star gazetesinin haber araştırma editörü Tim Evans, tecavüz olayıyla alakalı bir şeyler bulabilmek için Ohio’daki kamuya açık kaynakları tarıyordu. Bu tür davalarda tecrübe sahibiydi. 2016 yılında Larry Nassar’ın genç jimnastikçilere yönelik tacizlerinin açığa çıkmasında rol oynamıştı. Dolayısıyla Ohio’da o sırada görülmekte olan 5 ayrı çocuğa yönelik cinsel saldırı davasının dosyalarına ulaşmakta zorlanmadı.
Gazete ilk haberinin arkasındaydı, kaynak da sağlamdı. Ama daha fazla detay öğrenmek istiyorlardı. Bu nedenle pazartesi günü kardeş gazete Columbus Dispatch’ten yardım istediler.
Hem Columbus Dispatch hem de Indianapolis Star, ABD’nin en büyük gazete zinciri Gannett’a ait. Gannett ülke genelinde 100’den fazla gazetenin sahibi. Buna USA Today de dahil. Şirketin yerel basından sorumlu başkan yardımcısı Amalie Nash, Gannett gazetelerinin sık sık iş birliği yaptığını çünkü haberlerin her zaman coğrafi sınırlar içinde kalmadığını belirtti ve ekledi: “Bizim yapılanmamız bu şekilde. Gazetelerimizin çalışanları birbirlerini tanıdıklarından, harekete geçmemiz çok kolay oldu.”
Araştırmayı derinleştiren muhabirler, kürtajı haberleştirmenin zorluklarını birinci elden hissetmeye başladı. Kürtaj bir tıbbi müdahale olduğundan hastaların mahremiyeti yasayla korunuyordu. Dahası kurban çocuk olduğundan neyin kamuoyuyla paylaşılabileceğine dair kısıtlamalar daha da fazlaydı. Sözün kısası olayla ilgili konuşabilecek bilgi sahibi kişi sayısı çok azdı.
2 AYLIK DÖNEMDE 50 AYRI ŞİKÂYET
Indianapolis Star muhabirlerinin pes etmeye niyeti yoktu. Columbus’ta 9 Mayıs tarihinden o güne 15 yaşın altındaki kızlara yönelik saldırılarla ilgili 50 şikâyet olduğu tespit edildi ancak bunların hiçbirinin kurbanı 10 yaşında değildi. Ama erişilen veri tabanlarına yansımamış başka şikayetler de olduğu kesin gibiydi. Dosyaları günlerce tarayan muhabirler, Ohio’nun merkezine odaklanmaya başladı.
Bu noktada Bruner’dan güvendiği kaynaklarını araması istendi.
Bruner, yaklaşık 10 yıldır polis-adliye muhabiri olarak çalıştığından mahkemelerin işleyişine hakimdi. Her sabah güne Franklin County Yerel Mahkemesi’nin günlük programını inceleyerek başlıyordu. Bruner’ı “tam bir geleneksel gazeteci” diye tarif eden Krift, “Bu kadının tanıdıkları var, ilişkileri var, az sayıda belgeden olan biteni kavramayı biliyor” diye konuştu.
İPUCU 49 SAYFALIK BİR DOSYADAN ÇIKTI
Bruner, Franklin County kolluk güçlerindeki tüm kontaklarına erişerek tecavüzü araştıran birimin hangisi olduğunu belirlemeye çalıştı.
“Peş peşe ‘Biz değiliz’ cevapları alıyordum” diyen 32 yaşındaki gazeteci şöyle devam etti: “Bu bir eleme süreciydi, elimizdeki liste daralıyordu. Henüz cevap alamadığım birkaç kurum kalmıştı ki Çarşamba sabahı yapılacak duruşmayla ilgili notu gördüm.”
Mahkemenin o günkü programı 49 sayfaydı. Ortalara doğru Bruner, bir tutukluyla ilgili notu gördü: “Gerson Fuentes, 27 yaşında, Ohio’da yaşıyor. Suçlama: 13 yaşından küçük bir çocuğa tecavüz.”
Bruner mahkeme kâtibi aradı ve yeminli ifadeyi istedi. Gelen belge Bruner’a doğru yolda olduğunu gösterdi: Kurban 10 yaşındaydı.
Muhabir Bethany Bruner kararlılığıyla bir gazetecilik başarısına imza attı.
Bruner Ohio Başsavcısı’nın bu davayı duymamış olmasına şaşırmamıştı. Çünkü Columbus’un kendine ait bir suç laboratuvarı bulunduğunu ve eyalet kaynaklarını kullanmadığını biliyordu. Üstelik Bruner’in kısa süre sonra öğreneceği üzere, Columbus Emniyet Müdürlüğü bünyesindeki birçok polis dahi şüpheli tutuklanana kadar soruşturmadan haberdar değildi.
Bruner, “Benim tecrübe ettiğim kadarıyla bu tür davalarda dedektifler ellerini göstermekten hoşlanmıyor. Herkes gibi onlar da çocukları korumak istiyor, bu nedenle de kimliklerinin gizli kalmasına özen gösteriyorlar” dedi ve ekledi: “Üstelik kız 10 yaşında. Bazen gürültüde bu detayın unutulduğunu düşünüyorum; kız 10 yaşında.”
* * * * *
13 Temmuz sabahı yani Wall Street Journal’ın “teyit edilemeyecek kadar iyi” başyazısını yayımladığı gün, Bruner, Franklin County adliyesine kapılar açıldıktan birkaç dakika sonra vardı. Yargıç henüz gelmemişti.
Duruşma salonunda gün içinde görülecek davaların avukatları, polisler ve seyirciler vardı ama odadaki tek gazetecinin kendisi olduğunu görmek Bruner’ı şaşırtmıştı. Asıl hedefi olan duruşma öncesi 1 saat boyunca başka duruşmaları izledi.
Nihayet Columbus Emniyet Müdürlüğü’nden Dedektif Jeffrey Huhn ifade vermek için kürsüye çıktı. Bruner bir yandan Huhn’u dinliyor bir yandan da Wi-Fi çok iyi çekmese de iş arkadaşlarıyla olan gruba notlar atıyordu:
22 Haziran günü Franklin County Çocuk Hizmetleri Columbus polisine 10 yaşındaki hamile bir kızla ilgili ihbarda bulunmuştu. 30 Haziran günü kız Indianapolis’te kürtaj geçirmişti. Polise verdiği ifadede kendisine saldıran kişiyi teşhis etmişti. Polis adamı 12 Temmuz günü tam da Başsavcı Yost’un gazetecilere “Bu eyaletteki polisleri ve savcıları tanıyorum ve böyle bir soruşturmanın gerçekleştiğine dair en ufak bir delil bile yok” dediği saatlerde gözaltına almıştı.
Yorumcular ve siyasetçiler davanın gerçek olup olmadığını sorgulayadursun, Bruner, polisin her şeyi teyit etmesini dinliyordu. Meslektaşlarına gönderdiği mesajları okuyan Krift’in durumu idrak etmesi 30 saniyesini almıştı: Bruner haberi teyit etmeyi başarmıştı.
Gerson Fuentes’in kefaletle serbest bırakılma talebi 28 Temmuz’da yapılan duruşmada reddedildi
24 SAATTE 1,5 MİLYON KİŞİYE ULAŞTI
Bruner’ın Columbus Dispatch muhabiri Monroe Trombly ve Indianapolis Star muhabiri Tony Cook’la birlikte kaleme aldığı haber 24 saat içinde 1,5 milyon kez görüntülendi. Çok büyük bir habercilik başarısına imza atılmıştı ama özür dilemeye niyetli olanların sayısı o kadar büyük değildi.
Yost, tecavüzcüleri sokaklardan topladıkları için polise teşekkür etti. Bir sağcı gazeteci “Gerçekten Indiana’ya gitmek zorunda mıydı?” diye yazdı. Jordan ise “Bir yalan daha” tweet’ini sessiz sedasız silmişti. Wall Street Journal’ın başyazısı ve Washington Post’un teyit sayfası ise soruşturmada elde edilen detaylarla güncellendi.
Krift yaptıkları işin yerel gazeteciliğin en iyi örneklerinden biri olduğunu belirtti. Muhabirlerinin planlı bir biçimde doğruların peşinden gittiğini, bu sırada ülkede yaşanan tartışmalara da kulak tıkamayı bildiğini ifade eden Krift, “Bütün bu haber bir şeye çok hızlı tepki verildiğinde neler olduğunu gösteriyor” diye konuştu.
DOKTORA SORUŞTURMA AÇILDI
Yine de Krift’in huzurunu kaçıran bazı noktalar var. Örneğin ilk haberin kaynağı olan Dr. Bernard’ın başına gelenlerin, diğer doktorların gazetecilere açıklama yapmaktan çekinmesine yol açabileceğinden endişe ediliyor.
Indiana Savcısı Todd Rokita, Dr. Bernard’ın habere konu olan kürtajı gerektiği üzere eyalet yetkililerine bildirip bildirmediği konusunda bir soruşturma başlattı. Ancak kamuya açık kayıtlar Dr. Bernard’ın bu bilgilendirmeyi yaptığına ve işvereninin herhangi bir yasanın ihlal edilmediği yönünde sonuç bildirdiğine işaret ediyor. Diğer yandan Dr. Bernard da Rokita hakkında karalama davası açmak için girişimlerde bulundu.
Dr. Caitlin Bernard
“BEN İŞİMİ YAPTIM”
Bruner ise rutini olan kamu güvenliği haberlerine geri döndü. Ev yangınları, Trafik kazaları ve cinayetlerle ilgili haberlerine devam eden Bruner, bir yandan da tecavüz davasını takip ediyor.
Bruner’ın geçtiğimiz haftaki haberine göre, Fuentes hakkındaki iki ayrı tecavüz suçlamasını reddetti. Bruner bunun tecavüz davalarında standart olduğunu, bu sayede savunma avukatlarına daha fazla bilgi ve belge sağlandığını vurguladı.
Muhabir Washington Post’a yaptığı açıklamada da, “Benim için bu, sıradan bir haber. Ben her gün böyle haberler yapıyorum. Bir başka deyişle sadece işimi yaptım” diye konuştu.
