Tacikistan’ın başkenti Duşanbe’de gerçekleştirilen Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) Zirvesi sırasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev arasında dikkat çeken bir görüşme gerçekleşti. Zirveye damgasını vuran gelişme, Putin’in Aliyev’den resmi olarak özür dilemesi oldu. Açıklama, geçtiğimiz aylarda Rus hava savunma sistemi tarafından yanlışlıkla vurulan Azerbaycan Hava Yolları’na (AZAL) ait yolcu uçağı nedeniyle iki ülke arasında artan gerilimi yumuşatma adımı olarak değerlendiriliyor.
Yolcu Uçağı Faciası
25 Aralık 2024 tarihinde Azerbaycan Hava Yolları’na ait Embraer E190 tipi yolcu uçağı, Kazakistan’ın Aktau kenti yakınlarında acil iniş sırasında düşmüştü. Yapılan teknik incelemeler, uçağın Rus yapımı Pantsir-S hava savunma füzesi tarafından yanlışlıkla hedef alındığını ortaya koymuştu. Kazada onlarca yolcu hayatını kaybetmiş, uluslararası kamuoyu ve Bakü yönetimi Moskova’dan resmi özür, tazminat ve sorumluların cezalandırılmasını talep etmişti.
Putin’in Canlı Yayın Açıklamaları
BDT Zirvesi sırasında Putin, Aliyev ile görüşmesinde kameralar önünde şunları söyledi: “Daha önce de dile getirdiğim gibi, bu trajedi için özür diliyorum. Hayatını kaybedenlerin ailelerine en derin taziyelerimi sunuyorum.” Rus lider, ayrıca, kazada hayatını kaybedenlerin ailelerine tazminat ödeneceğini de resmen duyurdu. Bu açıklama, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin normalleşmesi ve güven tesis edilmesi açısından büyük önem taşıyor.
Diplomatik Arka Plan ve Talepler
Azerbaycan yönetimi, uçağın düşmesinin ardından Moskova’dan üç temel talepte bulunmuştu:
Resmi özür açıklaması yapılması
Kazada hayatını kaybedenler için tazminat ödenmesi
Sorumluların adalet önüne çıkarılması
Putin’in açıklamaları, bu taleplerin karşılanacağı yönünde net bir mesaj olarak değerlendiriliyor. Ayrıca iki lider arasındaki görüşmede, Rus tarafının kazadan dolayı sorumluluk üstlenmesi ve Azerbaycan halkına karşı gösterilen hassasiyet diplomatik ortamı yumuşattı.
Pantsir-S Füzesinin Rolü
Uçağın düşmesinde kullanılan Pantsir-S hava savunma sistemi, Rusya tarafından geliştirilen ileri teknoloji bir füze savunma sistemi olarak biliniyor. Ancak teknik incelemeler, sistemin kazara sivillerin bulunduğu bir uçağı hedef aldığını ortaya koydu. Bu durum, uluslararası alanda hava savunma sistemlerinin kontrol ve güvenlik prosedürlerinin yeniden gözden geçirilmesi tartışmalarını başlattı.
Tazminat Süreci ve Hukuki Gelişmeler
Putin’in açıklamaları ile birlikte, Azerbaycan tarafı kazada hayatını kaybeden yolcuların ailelerine tazminat ödeneceği bilgisini aldı. Ayrıca kazadan sorumlu kişilerin tespit edilip gerekli hukuki süreçlerden geçeceği belirtildi. Bu adımlar, iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesi ve gelecekte benzer kazaların önlenmesi açısından kritik bir öneme sahip.
Uluslararası Yansımalar
Putin’in canlı yayında yaptığı özür açıklaması, uluslararası medya tarafından geniş yer buldu. Özellikle Avrupa ve Orta Asya basını, olayın hava güvenliği ve uluslararası diplomasi açısından taşıdığı önemi vurguladı. Ayrıca, kazanın ardından Azerbaycan’ın tazminat ve sorumluluk taleplerinin karşılanması, diğer ülkeler için de örnek teşkil edebilecek bir diplomatik adım olarak yorumlandı.
Toplumsal ve İnsanî Boyut
Kazada hayatını kaybedenlerin aileleri açısından bu açıklama, yıllardır süren belirsizliğin sona ermesi anlamına geliyor. Putin’in özür dilemesi, hem sorumluluğu üstlenme hem de insani açıdan bir vicdan rahatlaması sağlıyor. Azerbaycan halkı ve uluslararası toplum, bu olayın ardından güvenlik önlemlerinin artırılmasını ve benzer trajedilerin önlenmesini bekliyor.
