Hazine ve Maliye Bakanlığı, vergi denetimlerinde teknolojiyi aktif kullanarak sahte fatura ve kayıt dışılık ile mücadelede önemli bir adım attı. Vergi Denetim Kurulu (VDK) tarafından geliştirilen Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi (KURGAN), yapay zeka desteğiyle iki yıllık bir tarama sonucunda 17 bin 373 satıcı ve 77 bin 834 alıcının taraf olduğu yaklaşık 578 milyar liralık işlemi riskli olarak tespit etti.
KURGAN Sistemi Nasıl Çalışıyor?
KURGAN Sistemi, sahte fatura ve kayıt dışı işlem risklerini önlemek amacıyla geliştirilen yapay zeka destekli bir platform. Sistemin temel amacı, yüksek riskli alım-satım işlemlerini belirleyerek mükellefleri proaktif şekilde bilgilendirmek ve kayıtlarını düzeltmeleri için fırsat sunmak. Sistemin tespit ettiği riskli işlemler, satıcı veya alıcıya otomatik olarak suçlu statüsü kazandırmıyor; yalnızca olası riskleri belirliyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sistemin amacını şu sözlerle açıkladı:
“Bu sistemlerin amacı mükellefleri cezalandırmak değil, bilgilendirmek ve gönüllü uyuma davet etmektir. Dürüst mükelleflerin hak ve hukukunu koruyoruz. Gerçek alım-satım işlemi yapanlar açısından endişe edilecek bir durum yok.”
Riskli İşlemlerin Tespiti ve Rakamlar
KURGAN, geçmişe dönük verileri tarayarak riskli işlemleri belirledi. 2023 yılı için 8 bin 753 satıcı ve 35 bin 901 alıcı, yaklaşık 190 milyar liralık işlem kapsamında riskli olarak değerlendirildi. 2024 yılı için ise 11 bin 530 satıcı ve 52 bin 557 alıcı, yaklaşık 389 milyar liralık işlem kapsamında riskli bulundu.
Toplamda, iki yıllık dönemde 17 bin 373 satıcı ve 77 bin 834 alıcı tarafındaki işlemler incelenerek yaklaşık 578 milyar liralık işlem riskli olarak tespit edildi. Sistem yalnızca yüksek riskli işlemleri belirleyerek gereksiz denetimleri önlüyor ve vergi mükelleflerine odaklı bir analiz sunuyor.
Mükelleflere Bilgilendirme ve Rehberlik
KURGAN Sistemi’nin tespit ettiği riskli işlemlerle ilgili olarak, alıcı mükelleflere yazılı bildirimler gönderildi. Bugüne kadar 70 binden fazla yazı gönderilerek, mükelleflerin olası riskler hakkında bilgilendirilmesi sağlandı. Bu sayede mükellefler, olası bir denetim öncesi kayıtlarını düzeltme fırsatı elde ediyor.
Ayrıca, riskli işlemlerle bağlantılı mali müşavirlere de bilgilendirme yazısı gönderiliyor. Bu uygulamanın amacı, müşavirlere sorumluluk yüklemek değil, mükelleflere rehberlik etmek ve kayıtlarını güncellemeleri için yönlendirme sağlamak. Alıcılardan gelen yanıtlar, satıcılar üzerindeki incelemelerde delil olarak kullanılacak ve gerekirse işlemler kapatılacak.
Sahte Belgeyle Mücadelede Yeni Tedbirler
VDK, sahte belge ve vergi kaçaklarıyla mücadelede 1 Ekim itibarıyla yeni tedbirleri devreye aldı. KURGAN Sistemi, cari verilerle çalışarak işlemlerin gerçekliğini kısa sürede tespit ediyor ve riskli işlemleri anında belirliyor. Sistem, sahte belge kullanımını önleme konusunda ekonominin tüm alım-satım verilerini analiz ederek hızlı ve etkin bir denetim mekanizması sunuyor.
Amaç: Kayıt Dışılığı Önlemek, Mükellefi Desteklemek
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sistemin temel hedefinin kayıt dışılığı önlemek ve mükellefleri gönüllü uyuma davet etmek olduğunu vurguladı:
“Mükellefleri cezalandırmak değil, bilgilendirmek için sistemleri devreye alıyoruz. Bilmeden veya yanlışlıkla sahte belge kullanımı ihtimaline karşı mükellefler kayıtlarını düzeltebilir. Amacımız her zaman dürüst mükelleflerin hak ve hukukunu korumaktır.”
Gelecek Perspektifi
Yapay zekâ destekli KURGAN Sistemi, mali denetim süreçlerinde dijitalleşmenin öncüsü olarak öne çıkıyor. Sistem, vergi denetimlerinin etkinliğini artırırken, mükellefleri proaktif olarak bilgilendirerek hatalı uygulamalardan doğacak mağduriyetleri önlüyor. Önümüzdeki yıllarda, sistemin risk analizi kapasitesi ve kapsamının genişletilmesiyle sahte fatura ve kayıt dışılık ile mücadelede daha güçlü sonuçlar alınması bekleniyor.
Özetle, Maliye Bakanlığı’nın yapay zekâ destekli KURGAN Sistemi, iki yıl boyunca 17 bin 373 satıcı ve 77 bin 834 alıcının taraf olduğu yaklaşık 578 milyar liralık işlemi riskli olarak belirledi. Sistem, mükellefleri cezalandırmak yerine bilgilendiriyor, kayıtlarını düzeltme imkanı tanıyor ve kayıt dışılık ile mücadelede teknoloji odaklı bir dönüşümün sinyalini veriyor.
