Dünya tam 154 gündür Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşı korku içinde izliyor. Savaşın diplomatik yollarla bitirilmesini uman herkesi ise bugünlerde yeni bir işgal ve savaş korkusu sarmış durumda. Yıllardır çözülemeyen Çin-Tayvan ihtilafında gerilim giderek tırmanıyor. ABD ve Çin tarafından yapılan karşılıklı açıklamalar ‘savaşın ayak sesleri’ olarak tanımlandı…
Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri, Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti.
Çin ve Tayvan o günden beri anlaşmazlık yaşamaya devam ediyor. Çin, Tayvan’ın kendi toprağı olduğunu iddia ediyor. 1971’de BM Genel Kurulunda yapılan oylamada Pekin hükümetinin Çin’in tek meşru temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın uluslararası konumu belirsiz.
Tayvan, son günlerde artan Çin işgali korkusuyla askeri hazırlıklarını hızlandırdı
TAYVAN’IN EN BÜYÜK DESTEKÇİSİ: ABD
Ancak Tayvan’ı bağımsız bir ülke olarak kabul eden ve diplomatik ilişki kuran birçok ülke var. Ve elbette Çin’in en büyük ‘düşmanı’ ABD bu ülkelerin başında geliyor.
Tayvan’ın diplomatik koruyucusu ve bir yandan da en büyük ekonomik destekçisi ABD yıllardır adaya silah, askeri malzeme ve askeri eğitim yardımı yapıyor.
Bu durum, zaten gerilimli olan Çin-ABD ilişkilerini çoğu zaman kopma noktasına gelmesine neden olurken, hali hazırda yaşanan Ukrayna işgali ve Rusya tarafından yürütülen savaş Tayvan’da yıllardır süren Çin işgali ve büyük ölçekli savaş korkusunu ayyuka çıkarmış durumda.
Tayvan’ın son günlerde büyük ölçekli bir Çin işgaline karşı yaptığı devasa askeri hazırlık gazete manşetlerinde ilk sıralarda yer alırken ABD’den gelen haber tüm korkuları yeniden su yüzüne çıkardı.
Tayvan’ın en büyük destekçisi ABD… Ancak Avustralya’da Pasifik Okyanusu kıyısında bulunması nedeniyle ihtilaftan etkilenen ülkeler arasında ve sık sık Çin saldırısı ihtimali karşısında ABD ile bir arada hareket ediyor
EN BÜYÜK DİPLOMATİK KRİZLERDEN BİRİ OLABİLİR!
ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin, Tayvan gezisi planı Çin’i çileden çıkardı ve Beyaz Saray’da ciddi bir jeopolitik soruna yol açtı. Peki bu ne kadar büyük bir sorun?
Pazartesi günü Çin, Nancy Pelosi’nin önümüzdeki haftalarda Tayvan ziyaretine çıkması halinde, bunun “ciddi sonuçları” olacağı konusunda bir uyarı yaptı.
Politik sıralama bakımından ABD Başkanının ardından ikinci sırada yer alan Pelosi, 1997’den bu yana kendi kendini yöneten adaya seyahat eden en yüksek rütbeli ABD politikacısı olacak.
Bununla birlikte Çin, kendi kendini yöneten Tayvan’ı, sonunda tekrar ülkenin bir parçası olacak ayrılıkçı bir eyalet olarak görüyor ve bunu başarmak için olası güç kullanımı ihtimalini dışlamış değil.
Potansiyel gezi sadece Pekin’i rahatsız etmekle kalmadı. Kulislerden yayılan söylentilere göre, Biden yönetimi, kendi partisinin en önemli isimlerinden olan siyasetçiyi bu geziden vazgeçirmeye çalışıyor.
BIDEN: ORDU GEZİDEN RAHATSIZ
Geçen hafta ABD Başkanı Joe Biden gazetecilere “Ordu bunun iyi bir fikir olmadığını düşünüyor” dedi, ancak Beyaz Saray, bir yandan da, böyle bir geziye karşı duran Çin söylemini “Açıkça yararsız ve gereksiz” olarak nitelendirdi.
Dışişleri Bakanlığı, Pelosi’nin herhangi bir seyahat açıklaması yapmadığını ve ABD’nin Tayvan’a yaklaşımının değişmediğini söyledi.
Bugünlerde Covid-19’u atlatmaya uğraşan Biden, geçen hafta yaptığı açıklamada Pelosi’nin ziyaretiyle ilgili olumsuz açıklamalar yaptı
PELOSİ NEDEN TAYVAN’I ZİYARET ETMEK İSTİYOR?
ABD’de Tayvan için güçlü iki partili destek var: Bunlardan biri Amerikan halkı ve diğeri de ABD Kongresi.
Ve 35 yıla yayılan Kongre kariyeri boyunca, Pelosi Çin’in en keskin eleştirmenlerinden biri oldu.
Nancy Pelosi, Çin’in insan hakları sicilini kınadı, demokrasi yanlısı muhaliflerle bir araya geldi ve bununla da yetinmeyip 1989 katliamının kurbanlarını anmak için Tiananmen Meydanı’nı ziyaret etti.
Öte yandan Pelosi’nin asıl planı nisan ayında Tayvan’ı ziyaret etmekti, ancak usta siyasetçi Covid-19’a yakalandı ve gezi iptal edildi.
Pelosi, uluslararası diplomatik krize yol açan gezinin ayrıntılarını tartışmayı reddetti, ancak geçen hafta “Tayvan’a destek göstermenin ABD için önemli olduğunu” söyledi.
Nancy Pelosi, ABD siyasetindeki en büyük Tayvan destekçilerinin başında geliyor
ÇİN ZİYARETE NEDEN KARŞI ÇIKIYOR?
Pekin, Tayvan’ı kendi toprakları olarak görüyor ve gerekirse onu zorla ilhak etme ihtimalini defalarca gündeme getirdi.
Çinli yetkililer, Taipei ve Washington arasında artan diplomatik angajman olarak gördükleri şeye öfkelerini dile getirdiler. Bunda, nisan ayında altı ABD’li milletvekilinin adaya sürpriz bir ziyarettew bulunması da etkili oldu.
Çin dışişleri bakanlığı sözcüsü Zhao Lijian, pazartesi günü, Pelosi’nin ziyaretine devam etmesi halinde ülkesinin “sert ve kararlı önlemler” alacağı konusunda uyarı yaptı “Ve tüm ciddi sonuçlardan ABD sorumlu olacak” dedi.
Çin savunma bakanlığının bir sözcüsü, askeri bir yanıtın bile olabileceğini öne sürüyor gibiydi.
Albay Tan Kefei, China Daily’ye verdiği demeçte, “ABD tarafı devam etmekte ısrar ederse, Çin ordusu asla boş durmayacak ve herhangi bir dış müdahaleyi ve ‘Tayvan’ın bağımsızlığı’ için ayrılıkçı girişimleri engellemek için güçlü önlemler alacaktır.”
Çin ve Tayvan karşılıklı olarak sürekli askeri tatbikat düzenleyip birbirlerine gözdağı veriyor
YOLCULUK TANSİYONU NASIL YÜKSELTEBİLİR?
Bu yıl yapılacak parti kongresinde Çin Komünist Partisi, Xi Jinping’i daha önce görülmemiş bir destekle üçüncü dönem için başkan olarak yeniden seçmeye hazırlanıyor.
Başkan Xi ile en son mart ayında görüşen Başkan Biden, önümüzdeki birkaç gün içinde Xi ile, Tayvan ve diğer ‘gerginlik yaratan sorunlar’ da dahil olmak üzere bir dizi konuda telefonda konuşacaklarını söyledi.
Bu çağrı, ABD yetkililerinin Asya-Pasifik bölgesinde Çin askeri yığınağı ve Güney Çin Denizi’nde ‘saldırgan ve sorumsuz davranış’ konusunda uyarılar yaptığı bir sırada yapıldı ve bu yüzden dikkat çekti.
Pelosi’nin ziyareti üzerine misilleme tehditleri, Çin’in olası tepkisi konusunda endişeleri artırdı.
Dönemin ABD Sağlık Bakanı Alex Azar 2020’de Tayvan’a uçtuğunda, Çin hava kuvvetleri jetleri, ada ile dev komşusu arasındaki dar su yolu olan Tayvan Boğazı’nın orta hattını, Taipei’nin füzelerinin menzili içinde geçti.
Geçen hafta, Çin’in devlet tarafından işletilen Global Times gazetesinin eski editörü, Pelosi için ‘şok edici bir askeri tepki’ olabileceğini öne sürdü.
Tayvan’da düzenlenen bir askeri tatbikat sırasında askerler sivilleri bölgeden uzaklaştırıyor
“BİR İLK YAŞANABİLİR”
Hu Xijin, “Pelosi Tayvan’ı ziyaret ederse, [Halk Kurtuluş Ordusu] askeri uçakları Pelosi’nin adaya girmek için bindiği uçağına eşlik edecek ve anakaradan askeri uçaklarla adanın üzerinden ilk kez tarihi bir geçiş yapacak” dedi.
Şimdiye kadar Washington’un ‘stratejik belirsizlik’ politikası, ABD’nin adaya büyük çaplı bir saldırı olması durumunda Tayvan’ı nasıl savunacağı veya nasıl koruyacağı konusunda kasıtlı olarak belirsizlik yaratmak için kullanılıyordu.
Beyaz Saray yönetiminin Pelosi ziyareti gerçekleşir ve Çin buna cevap verirse alacağı pozisyon ise şimdiden hem büyük bir merak hem de korku yarattı…
