NATO zirvesinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Joe Biden bir araya gelecek.
NATO ülkelerinin liderleri, bugün bir araya gelecekleri zirvede Çin, Rusya, siber tehditler gibi sınamalara karşı NATO’nun gelecek 10 yılda izleyeceği yolu belirlemeye çalışacak.
NATO Kuzey Atlantik Konseyi’nin devlet ve hükümet başkanları düzeyindeki toplantısı bugün Belçika’nın başkenti Brüksel’deki NATO karargahında düzenlenecek.
Zirvede gelecek 10 yılda NATO’nun izleyeceği yol haritası olan “NATO 2030” adlı vizyon belgesi, ittifak kendini yeni döneme adapte ederken yapılması gerekenler, bu kapsamda Çin’in yükselişi, Rusya, terörle mücadele, yükselen ve yıkıcı teknolojiler, siber tehditler ve saldırılar, iklim değişikliğinin güvenlik etkileri ele alınacak.
NATO’nun ortaklıkları, NATO-AB ilişkileri, ittifaka yönelik yeni tehditler, müttefikler arasında istişarelerin ve dayanışmanın artırılmasına yönelik çalışmalar da zirvenin konuları arasında bulunuyor. Müttefikler arasında daha yoğun, daha sık ve daha içerikli istişareler yapılması, dolayısıyla müttefikler arasındaki ayrılık görüntüsünün giderilmesi hedefleniyor.
Ayrıca NATO ülkelerinin savunma harcamalarının artırılmasının devamı ve başta Asya-Pasifik’teki ortaklıklar, Ukrayna ile Gürcistan gibi ülkeler olmak üzere öne çıkan ortaklıklar da zirve konuları arasında yer alıyor. Ortaklıkların güçlendirilmesi bağlamında NATO-AB ilişkilerinin yoğunlaştırılması da gündemde.
ÇİN VE RUSYA
NATO’nun son yıllarda Çin’in yükselişine özellikle önem verdiği biliniyor. Bu çerçevede Çin’in yükselişinin hem fırsatlar doğurduğu hem de bazı sınamalar ortaya çıkardığı değerlendiriliyor.
Çin’e karşı hasmane bir tutum benimsenmesi değil, NATO üyelerine etkilerinin ele alınması öne çıkıyor. Ancak son yıllarda Çin’in artan silahlanması da göz önünde bulunduruluyor. Çin konusunda Asya-Pasifik ortaklıklarının öneminin vurgulanması bekleniyor.
Rusya konusunda ise son dönemde yasa dışı şekilde ilhak edilen Kırım’da ve Ukrayna sınırında Rus ordusunun yaptığı yığınağın ardından gelinen nokta önem taşıyor. NATO yetkilileri, Rusya’nın tutumunu “saldırgan” şeklinde nitelendiriyor.
NATO yetkilileri, hiçbir üyenin tek başına ittifaka yönelik bu tür sınamaların üstesinden gelemeyeceğini sık sık vurguluyor. Giderek daha “rekabetçi ve öngörülemez” hale gelen dünyada sınamalarla başa çıkabilmek için “birlik ve dayanışmanın” altı çiziliyor. Bu çerçevede Avrupa ile Kuzey Amerika arasındaki transatlantik ilişkilerini kuvvetlendirmenin önemine dikkat çekiliyor.
STRATEJİK KONSEPT VE HARCAMALAR
NATO’nun amaçlarını ve güvenlik alanındaki temel görevlerini belirleyen 2010 Stratejik Konsepti’nin de yenilenmesi de zirvede ele alınacak. Mevcut Stratejik Konsept’in geçerli bölümlerine ek olarak bazı düzenlemelerin yapılmasıyla bugünün şartlarına göre tehditler ve sınamalar tarif edilecek.
Zirvede bunlara karşı ittifakın nasıl adapte edileceğine dair bir çerçeve çizilmesi öngörülüyor. Yenilenmiş Stratejik Konsept ile ilgili çalışmanın gelecek yıl İspanya’da düzenlenmesi öngörülen zirveye kadar devam etmesi ve nihai onayın liderler tarafından İspanya’daki zirvede verilmesi bekleniyor.
NATO’nun tüm bu çalışmalarının aksama olmadan devam edebilmesi için kaynak aktarılması gerektiği, bu nedenle NATO bütçesinin artırılmasına ihtiyaç duyulduğu ifade ediliyor. Bütçenin artırılmasında tereddütleri olan ülkeler bulunuyor. Bun nedeniyle bütçe artırımında henüz nihai kararın ortaya çıkmadığı belirtiliyor.
AFGANİSTAN
Afganistan’ın da NATO Zirvesi’nde gündeme gelmesine kesin gözüyle bakılıyor. ABD’nin eylüle kadar çekileceği ve NATO’nun Kararlı Destek Misyonunun sonlandırılacağı açıklamalarından sonra Afganistan’ın geleceği konusunda görüşmeler yapılması bekleniyor.
Özellikle çerçeve ülkeler olarak Afganistan’da önemli sorumluluklar üstlenen ABD, İngiltere, Almanya, İtalya ve Türkiye’nin yanı sıra 20 yıl boyunca NATO’nun Afganistan’daki misyonuna ciddi katkıda bulunan, birlik bulunduran ülkelerin konuyu gündeme taşıyacağı ifade ediliyor.
BIDEN’IN İLK NATO ZİRVESİ
NATO Zirvesi, ABD Başkanı Joe Biden’ın başkan olarak katılacağı ilk zirve olması bakımından da önem taşıyor.
Zirvenin, önceki Başkan Donald Trump döneminde ABD yönetiminin NATO’ya verdiği önemin azalmasından sonra gerileyen Kuzey Amerika-Avrupa ilişkileri açısından fırsat teşkil ettiği sıkça dile getiriliyor.
Brüksel’deki NATO Zirvesi’nin ilişkilerin “tamir” edilmesi ve Trump öncesi döneme dönülmesi bakımından önemine vurgu yapılıyor.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’DAN BIDEN AÇIKLAMASI
Cumhurbaşkanı Erdoğan Brüksel’e hareket etmeden yaptığı basın açıklamasında, “Birinci derecede Türkiye-Amerika ilişkilerini şöyle masaya bir yatırmamız gerekiyor. Birçok tabii dedikodular vesaire içeride, dışarıda oldu. Bunları geride bırakıp ‘Neler yapabilir, neler yapacağız’ bunları konuşmamız lazım.
Görüşme alanımız çok geniş. Zira 24 Nisan, bizler için maalesef çok çok olumsuz bir süreç oldu. Böyle bir yaklaşımı tabii ki beklemezdik ama bu yaklaşım bizleri ciddi manada üzmüştür ve bunu gündeme getirmeden geçmeyi tabii doğru bulmamız mümkün değil. Zira Türkiye rastgele bir ülke değil.
Türkiye, Amerika ile NATO’da müttefik bir ülke. İki müttefik ve bu iki müttefikin kalkıp da bu konuda NATO’yla yakından uzaktan alakası olmayan Ermeniler konusunda böyle bir yaklaşımın içerisine girilmesi bizi rahatsız etmiştir, üzmüştür. Tabii bunu hatırlatmadan geçmek mümkün değildir” dedi.
Savunma sanayine yönelik masaüstünde kalan birçok konu olduğunu vurgulayan Erdoğan, “Bunların da en önemlisi, F-35 konusudur. Bu konuda Türkiye, maalesef ahdini yerine getirdiği halde ahdini yerine getirmeyen, sözleşmeye uymayan bir Amerika vardır. Ödemelerini yapmış bir Türkiye var. Bunun yanında ciddi manada parça alma işlemini Türkiye’den yaptıkları halde, yani sadece parça noktasında 700-750 civarında parçayı veren bir Türkiye var ama bütün bunlarla da beraber çok ciddi bir ödemeyi de yapmış Türkiye var. 5 tane F-35 verilmiştir ve daha sonra da bu F-35’lere el koymak suretiyle bunlar gönderilmemiştir” diye konuştu.
İKİLİ GÖRÜŞMELER
NATO ülkelerinin liderlerinin zirve çerçevesinde ikili görüşmeler yapması bekleniyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bu kapsamda ABD Başkanı Joe Biden ile görüşecek. Erdoğan’ın İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve Almanya Başbakanı Angela Merkel ile görüşmeleri de kesinleşti.
Ayrıca Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, Hollanda Başbakanı Mark Rutte, Litvanya Cumhurbaşkanı Gitanas Nauseda ile görüşmeler yapması da öngörülüyor.
Bunların dışında liderlerin toplantı öncesi veya sonrasında ayaküstü görüşmelerinin de mümkün olabileceği ifade ediliyor.
BEYAZ SARAY’DAN STRATEJİK KONSEPT AÇIKLAMASI
Beyaz Saray’dan NATO Liderler Zirvesi’ne yönelik yapılan yazılı açıklamada, müttefik ülkeler 2030 ve sonrasında güvenlik girişimlerinin ele alınacağı ifade edildi.
“Stratejik Konsept” tanımının, “Rusya’nın saldırganlığını içeren stratejik ortam politikalar ve eylemler; Çin Halk Cumhuriyeti’nin ortaya koyduğu zorluklar ortak güvenliğimiz, refahımız ve değerlerimiz için; terörizm, siber tehditler gibi ulusötesi tehditler ve iklim değişikliği.” konularını içerdiği belirtildi.
