2022 yılına Rusya-Ukrayna savaşı damga vururken, pek çok alanda önemli gelişmeler yaşandı. Kraliçe Elizabeth’in ölümünden İran’daki protestolara kadar, dünyada öne çıkan olaylardan bazları şöyle…
2 Ocak
Kazakistan’ın batısında 2 Ocak’ta sıvılaştırılmış petrol gazına (LPG) yapılan zamlar ve ülkedeki sosyoekonomik durum kötüleştiği gerekçesiyle başlatılan gösteriler, ülke geneline yayıldı. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, protestolardan sorumlu tuttuğu hükümetin istifasını kabul etti. Protestoların yayılması sonucu ülke genelinde 5-19 Ocak’ta olağanüstü hal ilan edildi.
25 Ocak
Burkina Faso’da bir grup asker, yönetime el koyduğunu açıkladı ve devlet televizyonu RTB’de darbe bildirisi okudu. Alıkonulan Cumhurbaşkanı Roch Christian Kabore, 25 Ocak’ta istifa etti, 7 Nisan’da serbest bırakıldı. Darbenin arkasındaki isim Yarbay Paul-Henri Sandaogo Damiba, kendisini cumhurbaşkanı ve başkomutan ilan etti. Damiba, 16 Şubat’ta yemin edip cumhurbaşkanı olarak resmen göreve başladı.
3 Şubat
ABD Başkanı Joe Biden, ABD güçlerinin, IŞİD lideri Ebu İbrahim el Haşimi el Kureyşi’yi Suriye’de düzenlenen bir operasyonda öldürdüğünü açıkladı.
24 Şubat
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 24 Şubat’ta Ukrayna’nın doğusundaki Donbas’a ‘özel askeri operasyon’ başlattıklarını duyurdu. Böylece Rusya-Ukrayna savaşı başladı. Ukrayna’da sıkıyönetim ve genel seferberlik ilan edildi. Moskova yönetiminin ilan ettiği ‘kısmı seferberlik’ ile yüz binlerce kişi, Rus ordusuna katıldı. Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson bölgeleri Putin’in 30 Eylül’de imzaladığı belgelerle tek taraflı olarak ilhak edildi.
21 Mart
Boeing 737 yolcu uçağı kalkıştan 1 saat 37 dakika sonra Çin’in Wuzhou kenti yakınlarına düştü. Uçakta 123 yolcu ve 9 mürettebat, toplam 132 kişi bulunuyordu. Uçakta bulunan 132 kişi hayatını kaybetti.
13 Nisan
İsrail polisinin işgal altındaki Doğu Kudüs’te bulunan Mescid-i Aksa’ya düzenlediği baskında 180’den fazla kişi yaralandı. Filistin, Ürdün, Mısır ve Cezayir’in de aralarında olduğu ülkelerin kınadığı baskın, birçok ülkede Müslümanlar tarafından protesto edildi. BM’den yapılan açıklamada İsrail ordusunun, Batı Şeria’da nisanda 19 Filistinli sivili öldürdüğü ifade edildi.
18 Mayıs
Finlandiya ve İsveç, NATO’ya üye olabilmek için resmi başvuru mektuplarını NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’e teslim etti. 28 Haziran’da da Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında, İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyelik süreçleri hakkında üç ülkenin liderlerinin huzurunda üçlü memorandum imzalandı.
22 Haziran
Afganistan’ın doğusundaki Paktika vilayetinde meydana gelen depremde 1150 kişi hayatını kaybetti, en az 1600 kişinin yaralandı. Depremde 3 bine yakın evin yıkıldığı veya ağır hasar gördüğü belirtildi.
8 Temmuz
Japonya’da en uzun süre başbakanlık yapan Şinzo Abe, 8 Temmuz’da Nara kentinde Liberal Demokrat Parti adayının seçim kampanyasına destek için açık hava etkinliğinde yaptığı konuşma sırasında uğradığı suikastta göğsünden vuruldu. Ağır yaralı olarak kaldırıldığı hastanede hayatını kaybeden Abe için 27 Eylül’de aralarında Mevlüt Çavuşoğlu’nun da olduğu yaklaşık 700 yabancı delegasyonunun katılımıyla resmi cenaze töreni düzenlendi.
9 Temmuz
Ekonomik krizin hayat şartlarının ağırlaşması nedeniyle hükümet karşıtı protestolara sahne olan Sri Lanka’da göstericiler, başkent Kolombo’da önce devlet başkanlığı yerleşkesine girdi sonra da Başbakanlık konutuna girip binayı ateşe verdi. 13 Temmuz’da ülkeden ayrıldığı doğrulanan ve ertesi gün elektronik posta yoluyla istifa mektubunu gönderen Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa, 2 Eylül’de ülkesine döndü.
Rajapaksa’nın istifasının ardından geçici devlet başkanı olarak atanan Başbakan Ranil Wickremesinghe, olağanüstü hal (OHAL) ilan etti. Wickremesinghe, parlamentoda 20 Temmuz’da yapılan oylamada ülkenin yeni devlet başkanı seçildi.
22 Temmuz
Rusya-Ukrayna savaşının buğday krizini derinleştirdiği dönemde Türkiye, Ukrayna, Rusya ve Birleşmiş Milletler (BM) arasında 22 Temmuz’da yapılan tahıl sevkiyatı anlaşmasıyla ilk gemi 1 Ağustos’ta Odessa Limanı’ndan ayrıldı.
1 Ağustos
Kosova hükümetinin, ülkedeki Sırplara da ulusal araç plakası ve kimlik uygulamasını getiren, bu nedenle Sırbistan’la krize neden olan kararı 1 ay ertelediği bildirildi. Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Kosova’nın bağımsız bir ülke olmadığını, uluslararası hukuka göre Sırbistan’ın bir parçası olduğunu söyledi.
2 Ağustos
ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi ve beraberindeki Kongre heyetinin Tayvan ziyareti, Çin’in tepkisini çekti. Tayvan’ı topraklarının parçası olarak gören Çin, “(Pelosi’nin Tayvan ziyareti) Bu davranış, ateşle oynamak gibi son derece tehlikeli. Ateşle oynayan kendini yakar.” açıklaması yaptı. Çin, ziyaretin ardından Ada çevresinde gerçek silah ve mühimmatın kullanıldığı askeri tatbikatlar düzenledi.
8 Eylül
İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth, İskoçya’daki Balmoral Kalesi’nde 96 yaşında vefat etti. Kraliçe’nin ölümü nedeniyle sevenleri yasa boğulurken, bazı ülkelerde de yas ilan edildi. Kraliçe Elizabeth’in tabutunu, cenaze merasimine kadar tutulduğu Westminster Hall’de yaklaşık 250 bin kişi ziyaret etti.
2. Elizabeth’in resmi cenaze töreni, 19 Eylül’de dünyadan çok sayıda üst düzey devlet yetkilisinin katılımıyla tarihi Westminster Abbey Kilisesi’nde yapıldı. “Yaşlılık nedeniyle” öldüğü belirtilen Kraliçe’nin naaşı, Windsor Kalesi’ndeki St. George Şapeli’ne nakledilip aile üyelerinin katıldığı özel bir törenle defnedildi. Kraliçe’nin ölümünün ardından 73 yaşındaki oğlu Charles tahta geçerek İngiltere Kralı oldu.
16 Eylül
İran’da 22 yaşındaki Mahsa Jina Amini’nin ahlak polisi tarafından katledilmesiyle birlikte Kürt kentlerinde başlayan protestolar ülke geneline yayıldı. İran’da ateşi dinmeyen ve aylarca süren gösterilerde, yüzlerce kişi hayatını kaybetti, yaralandı veya gözaltına alındı. Resmi kaynaklardan, aylarca süren protestolarda ve çıkan olaylarda, siviller ile güvenlik güçlerinin öldüğüne dair açıklamalar yapılıyor ancak ölü sayısı hakkında net bilgi verilmiyor. Merkezi Norveç’te bulunan İran İnsan Hakları Örgütü ise 22 Kasım’da yaptığı açıklamada, gösterilerde 416 kişinin öldüğünü duyurdu.
30 Eylül
Burkina Faso’da ordu, ülkedeki güvenlik durumunu gerekçe göstererek iktidara el koydu. Yüzbaşı İbrahim Traore ve destekçileri, ocak ayında darbe yapmasını destekleri Damiba’nın ülke sorunlarında yetersiz kaldığını ileri sürerek yönetime el koyduklarını duyurdu ve anayasayı askıya aldı. Darbeciler, bir sonraki emre kadar, anayasanın askıya alındığı, ülke sınırlarının kapatıldığı, hükümetin feshedildiği, ülke genelinde saat 21.00 ila 05.00’te sokağa çıkma yasağı ilan edildiği, tüm siyasi faaliyetlerin ve sivil toplum kuruluşlarının faaliyetlerinin askıya alındığını açıkladı.
1 Ekim
Endonezya’da bir futbol müsabakası sırasında polisin arbedeyi durdurmak için göz yaşartıcı gaz kullanmasının ardından meydana gelen izdihamda, 133 kişi hayatını kaybetti.
15 Kasım
Birleşmiş Milletler (BM), dünya nüfusunun b 8 milyara ulaştığını açıkladı. Küresel nüfusa sadece son 11 yılda 1 milyar insan eklendi. BM’nin nüfus projeksiyonlarına göre, dünya nüfusu 2037’ye kadar 9 milyara çıkacak; 2080’lerde yaklaşık 10,4 milyar insanla zirveye ulaşacak ve 2100’e kadar bu seviyelerde kalacak.
30 Kasım
ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM), Ebu İbrahim el Haşimi el Kureyşi’nin ölümünden sonra IŞİD’in başına geçen Ebu el Hassan el Haşimi el Kureyşi’nin de öldürüldüğünü açıkladı.
18 Aralık
Katar’da insan hakları ihlalleriyle gündeme gelen FIFA Dünya Kupası’nda zafere finalde Fransa’yı penaltılarla 4-2 yenen Arjantin ulaştı.
