Uluslararası Af Örgütü, yazılı bir açıklama yaparak, İsrail’in Lübnan’a yönelik saldırılarında beyaz fosfor kullandığına ilişkin kanıtları paylaştı. Açıklamada, İsrail’in 16 Ekim’de ‘sivil ayrımı gözetmeksizin’ Lübnan’ın sınır hattındaki Dahayra beldesine yaptığı saldırının hukuka aykırı olduğu için savaş suçu olarak soruşturulması gerektiği bildirildi.
Açıklamada, İsrail’in Lübnan’a bombardımanlarında şu ana kadar en az dört sivil ve 48 Hizbullah üyesinin öldürüldüğü kaydedildi. Beyaz fosfor kullanımının uluslararası insancıl hukuk kapsamında sınırlandırıldığı anımsatılan açıklamada, şöyle denildi: “Her ne kadar yasal kullanımları olsa da neden olduğu yangın ve dumanın yayılma olasılığının yüksek olması nedeniyle asla sivil yerleşim alanlarına veya sivil altyapıya yakın bir yere ateşlenmemelidir. Siviller ve sivil nesneler ile savaşçılar ve askeri hedefler arasında ayrım yapmayan bu tür saldırılar ayrım gözetmez ve dolayısıyla yasaktır.”
‘VÜCUDUN YÜZDE 10’UNU ETKİLESE DE ÖLÜMCÜL SONUÇLARI VAR’
Açıklamada, çoğunlukla yoğun bir duman perdesi oluşturmak ve hedefleri işaretlemek için kullanılan yangın çıkarıcı bir madde olan beyaz fosforun, havaya maruz kaldığında son derece yüksek sıcaklıklara ulaştığı ve genellikle atıldığı alanda yangın başlattığı aktarıldı.
Beyaz fosforun insanlarda solunum hasarı, organ yetmezliği ve tedavisi son derece zor olan ve suyla söndürülemeyen yanıklar dahil korkunç yaralanmalara yol açtığı bildirilirken, bu silahın kullanımı sonucu vücudun sadece yüzde 10’unu etkilese bile genellikle ölümcül sonuçları olduğu vurgulandı. Af Örgütünce incelenen delillerin, İsrail’in sivillerin yaşadığı bir bölge olan Dahayra’ya düzenlediği saldırılarında beyaz fosfor kullandığını gösterdiği belirtilerek “Uluslararası Af Örgütü Kriz Kanıt Laboratuvarı, 16 Ekim’de Dahayra’ya beyaz fosfor mermisinin kullanıldığını gösteren video ve fotoğrafları doğruladı” bilgisine yer verildi.
Açıklamada, araştırmacıların, teyit için Dahayra Belediye Başkanı’nın yanı sıra beldede yaşayan bir kişi, bir ilk yardım görevlisi ve yaralı sivillerin tedavi gördüğü hastanede çalışan bir acil servis doktoru ile görüştüğü belirtildi. Ekibin, 10-16 Ekim’de Dahayra ile sınır beldeleri Al-Mari ve Aita al-Chaab’a yönelik saldırılarda da beyaz fosfor kullanıldığını gösteren ikna edici kanıtlar topladığı; bu saldırıların video ve fotoğraflarını doğruladığı kaydedildi.
‘KÖTÜ KOKULU, SOLUNDUĞUNDA BOĞUCU OLAN BOMBALAR ATILDI’
Açıklamada, Lübnan İtalyan Hastanesi’nde acil servis doktoru Haitham Nisr’in, 16 ve 17 Ekim’de sağlık ekiplerinin Dahayra, Yarine ve Marwahin’de nefes darlığı ve öksürük şikayetiyle 9 kişiyi tedavi ettiğini ve bu kişilerin beyaz fosfor soluduğunu söylediği aktarıldı.
Sur Kenti Sivil Savunma Dairesi Müdürü Ali Safiyeddin’in de Uluslararası Af Örgütü’ne ‘aşırı derecede kötü koku üreten ve solunduğunda boğulmaya neden olan bombalar’ atıldığına dair ihbarlar aldıklarını, bölgeden çok sayıda kişinin boğulma nedeniyle hastaneye kaldırıldığını dile getirdiği bildirildi. Safiyeddin’in “Gece boyunca kasabayı kaplayan ve 17 Ekim sabahına kadar süren yoğun beyaz duman nedeniyle ellerimizi bile göremiyorduk” ifadelerinin ‘beyaz fosfor tanımı ile uyumlu’ olduğunun altı çizildi.
Açıklamada, beyaz fosforun, 16 Ekim yerel saatle 16.00 civarında kullanılmaya başlandığını aktaran Dahayra Belediye Başkanı Abdullah al-Ghrayyeb’in şu ifadelerine yer verildi:
“Çok kötü bir koku ve büyük bir bulut kasabayı kapladı, öyle ki önümüzü 5-6 metreden ötesini göremiyorduk. Bu durum, insanların telaş içinde evlerinden kaçmasına neden oldu. Bazıları 2 gün sonra geri döndüğünde evleri hala yanıyordu. Arabalar alev aldı. Arazi alanları da yanmıştı. Bugüne kadar havaya maruz kaldığında yeniden alevlenen yumruk büyüklüğünde kalıntılar bulabiliyorsunuz.”
‘KULLANILDIKTAN HAFTALAR SONRA BİLE TEKRAR ALEV ALABİLİR’
Uluslararası Af Örgütü Kriz Kanıt Laboratuvarı’nın, bölgede yaşayan bir kişinin, 25 Ekim’de arka bahçesinde kaydettiği ve taşla vurulduğunda kabuk bağlamış bir beyaz fosfor keçesinin yeniden alevlendiğini gösteren videosunu analiz ettiğine dikkati çekildi.
Açıklamada, beyaz fosforun, kullanıldıktan haftalar sonra bile oksijene maruz kaldığında tekrar alev alabildiği vurgulandı. Beyaz fosforun sivillerin yaşadığı bölgelerde asla kullanılmaması gerektiği ifade edilen açıklamada, “Dahayra’da sivillerin yaralanmasına ve sivil nesnelerin zarar görmesine neden olan bu saldırı, ayrım gözetmeyen ve dolayısıyla hukuka aykırı bir saldırıdır. Bu bir savaş suçu olarak soruşturulmalıdır” ifadesi vurgulandı.
Açıklamada, Uluslararası Af Örgütü’nün, 10 ve 13 Ekim tarihlerinde Dahayra’da çekilen ve beyaz fosfor kullanıldığını gösteren videoları da doğruladığı bildirildi.
‘İSRAİL ORDUSUNUN BUNU KULLANMASI DEHŞET VERİCİ’
Açıklamada görüşlerine yer verilen Örgütün Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölgesel Direktör Yardımcısı Aya Majzou da “İsrail ordusunun uluslararası insancıl hukuku ihlal ederek ayrım gözetmeksizin beyaz fosfor kullanması dehşet vericidir. Lübnan’da 16 Ekim’de Dahayra beldesinde beyaz fosforun yasa dışı kullanımı, birçoğu hastaneye kaldırılan ve yerlerinden edilen, evleri ve arabaları alev alan sivillerin hayatını ciddi şekilde tehlikeye atmıştır”
Lübnan’ın güneyindeki çatışmaların şiddetlenmesinden endişe duyduğunu vurgulayan Majzou, İsrail’in 2013’te beyaz fosfor silahlarının kullanımını durdurma taahhüdünü hatırlattı. Majzou, “İsrail ordusu, özellikle nüfusun yoğun olduğu bölgelerde beyaz fosfor kullanımını derhal durdurmalıdır. Taahhüdüne sadık kalmalı ve Lübnan’daki sivillerin hayatlarını daha fazla tehlikeye atmaktan vazgeçmelidir” ifadesine yer verdi.
AFP MUHABİRİNİN ÇEKTİĞİ FOTOĞRAFLARDA DA GÖRÜLDÜ
Uluslararası Af Örgütü’nün, sınır bölgesine yakın beldeler olan Aita El-Chaab ve El-Mari’nin de beyaz fosfor ile bombalandığını gösteren videoları analiz ettiği kaydedildi. Açıklamada, 10 Ekim’de El Mari civarında çekilen 2 videonun da beyaz fosfor kullanıldığını gösterdiği belirtildi. İsrail güçlerinin, 15 Ekim’de Aita El-Chaab’a yönelik saldırılarında beyaz fosfor mermileri ile standart yüksek patlayıcılı top mermilerinin karışımını kullandığını gösteren bir video ve 5 fotoğrafın bulunduğu bildirildi.
Lübnan sınırı yakınlarında 18 Ekim’de AFP muhabiri tarafından çekilen fotoğraflarda, İsrail ordusuna ait “M109” obüslerinin yanında kullanılmak üzere dizilmiş 155 mm beyaz fosforlu sis mühimmatı mermilerinin görüldüğüne dikkat çekildi. Fotoğraflarda, söz konusu mühimmatta, ABD Savunma Bakanlığı Tanımlama Kodu’nun ‘beyaz fosfor esaslı mühimmat’ için kullandığı “M825A1” ve “D528” etiketlerinin de görüldüğü vurgulandı.
GAZZE’DE DE BEYAZ FOSFOR KULLANILDIĞI AÇIKLANMIŞTI
Uluslararası Af Örgütü, Gazze’yi vuran İsrail askeri birliklerinin, beyaz fosforlu top mermileriyle donatıldığını doğrulayarak, “Beyaz fosfor, korkunç acılara ve hayat değiştiren yaralanmalara neden olur ve su ile söndürülemez. İşte bu yüzden beyaz fosfor, sivil alanlarda asla kullanılmamalıdır” demişti. İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), İsrail’in Gazze ve Lübnan’daki askeri operasyonlarında beyaz fosfor kullandığını duyurmuştu.
HRW’den yapılan açıklamada, “İsrail, Gazze ve Lübnan’daki askeri operasyonlarında beyaz fosfor kullanarak sivilleri ciddi ve uzun süreli yaralanma riskiyle karşı karşıya bıraktı” ifadesine yer verilmişti.
